Editor
V.K. Gupta
Indian Institute of Integrative Medicine
(Council of Scientific & Industrial Research)
Canal Road, Jammu (J&K State) – 180 001, India
Σχετικά με τη σειρά
Η φύση αφθονεί με μια πλούσια κληρονομιά βιοδραστικών φυσικών προϊόντων, τα οποία έχουν αξιοποιηθεί για αποτελεσματική και ωφέλιμη χρήση είτε ως θεραπευτικός πόρος κατά μιας ανθρώπινης ασθένειας είτε ως χημειοπροληπτικό, αντιοξειδωτικό, διατροφικό ή ως συμπλήρωμα διατροφής. Ένα φυσικό προϊόν είναι μια ουσία ή μια χημική ένωση που παράγεται από έναν ζωντανό οργανισμό που βρίσκεται στη φύση και έχει συνήθως φαρμακολογική ή βιολογική δραστηριότητα. Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες προέρχονται από χερσαία φυτά, ενώ άλλοι προέρχονται από μικροοργανισμούς, οργανισμούς θαλάσσιων ή γλυκών υδάτων και ακόμη και ανώτερα ζώα.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε δει μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια αύξηση του ενδιαφέροντος για φάρμακα που βασίζονται σε βιοενεργά φυσικά προϊόντα, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες και προσφέρουν μια δεξαμενή πόρων για την ταυτοποίηση αναδυόμενων ουσιών στην ανακάλυψη φαρμάκων, λόγω του ότι η απομόνωση ενός νέου μορίου είναι ευκολότερη από την de novo σύνθεση, ειδικά όταν η μοριακή δομή της ένωσης είναι πολύ περίπλοκη. Λόγω αυτών των πλεονεκτημάτων, οι φαρμακευτικές εταιρείες επιλέγουν φάρμακα που βασίζονται σε βιοενεργά φυσικά προϊόντα. Περισσότερα από 20 νέα φάρμακα, που κυκλοφόρησαν παγκοσμίως μεταξύ του 2000 και του 2005, προέρχονται από φυσικά προϊόντα. Ο έλεγχος των ιατρικών ενδείξεων ανά πηγή ενώσεων έχει δείξει ότι φυσικά προϊόντα και συναφή φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του 87% όλων των κατηγοριοποιημένων ανθρώπινων ασθενειών (μολυσματικών και μη). Η ανάπτυξη νέων τεχνικών βιοδοκιμών, μεθόδων βιοτεχνολογίας, διαλογής και αναλυτικών μεθόδων υψηλής απόδοσης έχουν εισαγάγει νέες έννοιες και δυνατότητες ορθολογικού σχεδιασμού φαρμάκων και ανακάλυψης φαρμάκων.
Το ενδιαφέρον για την έρευνα βιοενεργών φυσικών προϊόντων αυξάνεται όλο και πιο έντονα και μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, όπως η αξιοσημείωτη ποικιλία των φυσικών προϊόντων, οι ανεκπλήρωτες θεραπευτικές ανάγκες, η ανάπτυξη νέων και ευαίσθητων τεχνικών για την ανίχνευση, την απομόνωση, τον καθαρισμό και τον δομικό χαρακτηρισμό αυτών των ενεργών συστατικών. Αυτό άνοιξε ευκαιρίες για διεπιστημονική έρευνα που ενώνει τις δυνάμεις της χημείας φυσικών προϊόντων, της μοριακής και κυτταρικής βιολογίας, της συνθετικής και αναλυτικής χημείας, της βιοχημείας, της βιοτεχνολογίας, της γενικής βιολογίας και της φαρμακολογίας για την εκμετάλλευση της τεράστιας ποικιλίας βιοενεργών φυσικών προϊόντων.
Έχοντας επίγνωση αυτών των γεγονότων, ξεκινήσαμε προσπάθειες για την έκδοση της παρούσας σειράς “Comprehensive Bioactive Natural Products” και φέραμε οκτώ τόμους (1 έως 8) που παρέχουν επεξεργασμένες πληροφορίες από περισσότερα από 139 πρωτότυπα άρθρα έρευνας και αναθεώρησης / ανασκόπησης από διακεκριμένους επιστήμονες και ερευνητές από την Ινδία και το εξωτερικό, μια συλλογή που εκπροσωπεί 40 χώρες του κόσμου σε ευρύ φάσμα θεμάτων στον τομέα των φυσικών προϊόντων που κατηγοριοποιούνται σε θέματα όπως,
1. Δυνατότητες & Προκλήσεις
2. Αποτελεσματικότητα, Ασφάλεια & Κλινική Αξιολόγηση I
3. Αποτελεσματικότητα, Ασφάλεια & Κλινική Αξιολόγηση II
4. Αντιοξειδωτικά & Φαρμακοδιατροφικά
5. Ανοσολογική Ρύθμιση & Ανοσοενισχυτικά Εμβολίων
6. Εξαγωγή, Απομόνωση & Χαρακτηρισμός
7. Δομικές Τροποποιήσεις & Ανάπτυξη Φαρμάκων
8. Ποιοτικός Έλεγχος & Τυποποίηση
Αυτοί οι τόμοι αξιολογούν κριτικά την τρέχουσα κατάσταση, το τρέχων status και τις μελλοντικές προοπτικές με έναν καλά εικονογραφημένο τρόπο. Ελπίζουμε ότι αυτή η σειρά, η οποία αντικατοπτρίζει τα ερευνητικά αποτελέσματα των συντελεστών καθώς και τις παγκόσμιες ανασκοπήσεις, θα διαβαστεί και θα χρησιμοποιηθεί ευρέως από όλους τους ενδιαφερόμενους σε αυτούς τους τομείς και θα ανοίξει νέες οδούς έρευνας και ακαδημαϊκών αναζητήσεων για όσους ασχολούνται με τα πεδία των βιοενεργών φυσικών προϊόντων.
Θα ήθελα να επωφεληθώ αυτής της ευκαιρίας για να ευχαριστήσω όλους τους συγγραφείς που συνέβαλαν στην προετοιμασία αυτής της σειράς βιβλίων.
Επιμέλεια σειράς
V.K. Gupta
Jammu, India
Πρόλογος της σειράς
από τον Prof. (Dr.) P. PUSHPANGADAN,
M.Sc. M.Phil. Ph.D., FBRS FES. FNRS, FNSE, FNESA, FNAASc, FNASc.,
(UN Equator Initiative Laureate)
Director General & Senior Vice President, RBEF
(Former Director, NBRI, Lucknow)
Η ιατρική μεταξύ των αρχαίων πολιτισμών ήταν ένα μείγμα θρησκείας και επιστήμης. Τα φυσικά προϊόντα έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε όλο τον κόσμο στην πρόληψη και θεραπεία ασθενειών. Αυτά τα φυσικά προϊόντα προέρχονται από ποικίλες πηγές, όπως φυτά, ζώα, μικροοργανισμούς, θαλάσσιους οργανισμούς, χερσαία σπονδυλωτά και ασπόνδυλα. Στην προσπάθεια του ανθρώπου να ανακαλύψει νέες και ισχυρές θεραπείες για ασθένειες, παρατήρησε προσεκτικά το γειτονικό του περιβάλλον και πειραματίστηκε όχι μόνο με οργανικές ουσίες αλλά και με οργανικά υλικά όπως μέταλλα, μεταλλικά στοιχεία, ορυκτά κλπ. Με τα χρόνια, η συσσωρευμένη ιατρική σοφία ήταν η συγκέντρωση εξαιρετικών πραγματειών και αυτές αργότερα εξελίχθηκαν στα διάφορα κλασικά συστήματα ιατρικής που συνδέονται με τους αρχαίους πολιτισμούς και τις κουλτούρες του κόσμου. Εκτός από τα κλασικά συστήματα ιατρικής, που από τη φύση και την πρακτική τους είχαν καθολικές εφαρμογές, υπήρχε ένα άλλο ρεύμα ιατρικής στην ύπαιθρο, μεταξύ της λιγότερο προνομιούχου τάξης ανθρώπων, μεταξύ των κατοίκων των δασών και μεταξύ των νομαδικών φυλών που ήταν συγκεκριμένες στην κάθε τοποθεσία, περιορισμένες σε μικρές κοινότητες, φυλές και οικογένειες. Αυτά τα ιατρικά συστήματα διαιωνίστηκαν κυρίως από προφορικές παραδόσεις. Ωστόσο, η αξία των προφορικών παραδόσεων δεν μπορεί να αγνοηθεί, καθώς αυτά τα τοπικά συστήματα γνώσης είναι πραγματικοί θησαυροί ανεκτίμητης αξίας πληροφοριών σχετικά με τις ιδιότητες και τις χρήσεις εκατοντάδων φυτικών, ζωικών και ορυκτών προϊόντων.
Οι εθνοϊατρικές πληροφορίες χρησιμοποιούνται τώρα όλο και περισσότερο στην αναζήτηση νέων βιοενεργών μορίων από φυσικά προϊόντα. Πολλά γνωστά φυτά όπως η γλυκόριζα (Glycyrrhizaglabra), το μύρο (Commiphora sps) και το λατέξ στην κάψουλα παπαρούνας (Papaver somniferum) αναφέρθηκαν σε πήλινες πλάκες που χρονολογούνται από το 2600 π.Χ., που βρέθηκαν στην Μεσοποταμία. Αυτά τα φυτά και τα παράγωγα τους εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε διάφορες μορφές ως φυτικά φάρμακα καθώς και καθαρά προϊόντα απομόνωσης σε διαφορετικά συστήματα ιατρικής. Για παράδειγμα, η κωδεΐνη, η παπαβερίνη, η μορφίνη κλπ. που απομονώνονται από το P. somniferum εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη ιατρική. Παρομοίως η ημιηλεκτρική καρβενοξολόνη νατρίου, ένα ημισυνθετικό παράγωγο του γλυκυρρετικού οξέος που απομονώνεται από τη γλυκόριζα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών. Τα φυτά, ειδικά εκείνα με εθνοϊατρικό ιστορικό, ήταν η κύρια πηγή βιοενεργών μορίων. Σύμφωνα με μια μελέτη των Fabricant & Farnsworth (2001), από τα 122 φάρμακα φυτικής προέλευσης, το 80% είχε την προέλευση του από φυτά με εθνοϊατρική χρήση. Δεδομένου ότι οι δευτερογενείς μεταβολίτες από τα φυτά είναι προϊόντα βιοσυνθετικών αντιδράσεων που συμβαίνουν σε ζωντανά συστήματα, τα βιοενεργά μόρια από φυσικές πηγές είναι άριστα υποψήφια φάρμακα, καθώς θεωρείται ότι παρουσιάζουν μεγαλύτερη βιολογική φιλικότητα από τα συνθετικά φάρμακα.
Η ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα και αποδοχή των φυσικών προϊόντων έχει δείξει ένα πολύ συνηθισμένο ενδιαφέρον και εύρος για το θέμα τα τελευταία χρόνια. Το “Compendium of Bioactive Natural Products” μια σειρά οκτώ βιβλίων που επιμελήθηκε ο Dr. V.K. Gupta (Τόμοι 1,2,3 και 5) και οι Dr. V.K. Gupta, Dr. S.C. Taneja, Dr. B.D. Gupta και Dr. A.K.Verma (Τόμοι 4,6,7 και 8), έκδοσης MIS. Studium press LLC, USA, είναι μια εξαιρετική συλλογή, που παρέχει ολοκληρωμένα και αξιόπιστα δεδομένα για την τρέχουσα εξέλιξη στον τομέα των βιοενεργών φυσικών προϊόντων. Αυτή η σειρά περιέχει 139 πρωτότυπα άρθρα έρευνας και κριτικής που συνεισφέρει ένας γαλαξίας διακεκριμένων επιστημόνων και ακαδημαϊκών από 40 χώρες σε όλο τον κόσμο. Οι συντάκτες φρόντισαν να προσκαλέσουν επιφανείς μελετητές στους σχετικούς τομείς να συνεισφέρουν σε κάθε κεφάλαιο της σειράς. Η σειρά πραγματεύεται ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με φυσικά προϊόντα, όπως εκχύλιση, απομόνωση και χαρακτηρισμός, δομικές τροποποιήσεις και ανάπτυξη φαρμάκων, ποιοτικός έλεγχος και τυποποίηση και, ανοσοτροποποίηση και ανοσοενισχυτικά εμβολίων, αντιοξειδωτικά και διατροφοφαρμακευτικά, αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και κλινική αξιολόγηση (Μέρη-1 και 2) και δυνατότητες και προκλήσεις. Οι συντάκτες αυτής της σειράς, Dr. V.K. Gupta, Dr. S.C. Taneja, Dr. B.D. Gupta και Dr. Anil K. Verma είναι γνωστοί σε μένα για περισσότερες από τρεις δεκαετίες και έχουν όλοι τους δυναμικό παρόν στα φυσικά προϊόντα και σε συναφείς τομείς.
Είναι ευχάριστο να γνωρίζουμε ότι αυτή η σειρά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του συνταγματάρχη Sir Ram Nath Chopra, του Founder Director of Regional Research Laboratory, που τώρα είναι γνωστό ως Indian Institute of Integrative Medicine (lIIM), Jammu.
Ο συνταγματάρχης Sir R.N. Chopra (1882-1973) ήταν πρωτοπόρος συστηματικών μελετών ιθαγενών φαρμάκων, υποστηρικτής των Indian Systems of Medicine και Patron of Pharmacy στην Ινδία. Τα περισσότερα από τα φαρμακευτικά φυτά που μελέτησε ήταν σε χρήση στην Αγιουρβέδα για χιλιάδες χρόνια. Τα κυριότερα πεδία της έρευνας του Cot. Chopra ήταν η γενική φαρμακολογία, η χημειοθεραπεία, τα ιθαγενή φάρμακα, ο εθισμός στα ναρκωτικά και οι δοκιμασίες φαρμάκων. Στη σχολή Calcutta School of Tropical Medicine, ανέπτυξε ένα πρότυπο έρευνας στη μελέτη της δράσης των φαρμακευτικών φυτών που επηρέασε μια ολόκληρη γενιά φαρμακολόγων, φαρμακοποιών και φυσιολόγων στην Ινδία. Σύμφωνα με τα λόγια του Dr. G.V. Satyawati, Former Director General of Indian Council of Medical Research, τα εύσημα για την ανάφλεξη του ενδιαφέροντος των Ινδών χημικών και φαρμακολόγων για τα φαρμακευτικά φυτά πρέπει να πάνε δικαιωματικά στον Sir Ram Nath Chopra, ο οποίος έχει καταξιωθεί ως ο πατέρας της ινδικής φαρμακολογίας.
Είχα το προνόμιο και την καλή τύχη να γνωρίσω τον συνταγματάρχη Sir Ram Nath Chopra μαζί με τον Prof. Dr. E.K. Janaky Ammal στην κατοικία του το 1969 αμέσως μετά την ένταξη μου στο Regional Research Laboratory ως ένας Scientific Assistant. Η συνάντηση μου με τον συνταγματάρχη Sir R.N. Chopra έχει αφήσει μια μόνιμη εντύπωση μεγάλου επιστήμονα στη μνήμη μου.
Είναι ένας κατάλληλος φόρος τιμής στον συνταγματάρχη Sir. R.N. Chopra ότι οι επιμελητές αποφάσισαν να αφιερώσουν αυτούς τους οκτώ τόμους στη μνήμη του. Συγχαίρω τους συντάκτες για την παρουσίαση αυτής της σειράς που είναι επίκαιρη, σχετική και σημαντική για όλους όσους ασχολούνται με τη μελέτη φυσικών προϊόντων και την ανάπτυξη θεραπευτικά χρήσιμων βιοενεργών μορίων. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτοί οι τόμοι θα τύχουν ευρύτερης αποδοχής από την επιστημονική κοινότητα, ειδικά μεταξύ εκείνων που ασχολούνται με την έρευνα φυσικών προϊόντων.
(P. Pushpangadan)
Πρόλογος
Τα φυσικά προϊόντα έχουν βοηθήσει πολύ την ανθρωπότητα στην επίλυση πολλών ασθενειών από την αρχαιότητα. Οι πρωτόγονοι άνθρωποι σε όλες τις εποχές είχαν κάποια γνώση των φυσικών φαρμάκων. Η γνώση του πρωτόγονου ανθρώπου έχει τροποποιηθεί τόσο πολύ με την πρόοδο του πολιτισμού που γνωρίζουμε σχεδόν κάθε είδος φαρμάκου, είτε της Αγιουρβέδας, είτε του Ουνάνι ή ακόμα και για πολλά αλλοπαθητικά φάρμακα που λαμβάνονται από φυσικές πηγές. Η φαρμακευτική αξία των φαρμακευτικών φυτών οφείλεται στην παρουσία κάποιων χημικών ενώσεων στον φυτικό ιστό που παράγουν σαφή φυσιολογική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι πρώτες κοινωνίες έμαθαν μέσω της πρακτικής της δοκιμής-και-λάθους (trial-and-error) ότι πολλά φυτά περιείχαν ουσίες με σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες και με την πάροδο των ετών τα φυσικά προϊόντα χρησιμοποιήθηκαν με πιο εκλεπτυσμένους τρόπους, οδηγώντας τελικά στη χρήση καθαρού μονοσυστατικού “δραστικού συστατικού” στα φάρμακα.
Η φύση παρέχει συνεχώς στην ανθρωπότητα μια ευρεία και δομικά ποικιλόμορφη σειρά φαρμακολογικά δραστικών ενώσεων που έχουν αποδειχθεί απαραίτητες για τη θεραπεία θανατηφόρων ασθενειών ή ως αναδυόμενες δομές που οδηγούν σε νέα φαρμακευτικά προϊόντα. Ο κυρίαρχος ρόλος τους είναι εμφανής στο 60% περίπου των αντικαρκινικών ενώσεων και στο 75% των φαρμάκων για μολυσματικές ασθένειες που είναι είτε φυσικά προϊόντα είτε παράγωγα φυσικών προϊόντων. Επί του παρόντος, το 25% των σύγχρονων φαρμάκων αναπτύσσεται από φυτά που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά παραδοσιακά και πολλά συνθετικά φάρμακα έχουν ληφθεί επίσης από φυσικές πρόδρομες ουσίες. Σχεδόν το 70% των σύγχρονων φαρμάκων στην Ινδία προέρχονται από φυσικά προϊόντα. Στις ΗΠΑ, η διαδικασία ανακάλυψης και ανάπτυξης συνθετικών φαρμάκων διαρκεί κατά μέσο όρο 12 χρόνια και κάθε νέο φάρμακο απαιτεί επένδυση 230 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ κατά μέσο όρο. Φαίνεται ότι τα φυσικά φάρμακα απαιτούν συγκριτικά πολύ λιγότερο χρόνο και έξοδα από τα συνθετικά φάρμακα. Ως εκ τούτου, τα φυσικά φάρμακα θα ήταν φθηνότερα, εκτός εάν η τιμή της αγοράς διογκωθεί από άλλους λόγους. Παρά την επιτυχία αυτή, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, η έρευνα σε φυσικά προϊόντα γνώρισε μια σταθερή παγκόσμια πτώση. Η εισαγωγή της σύνθεσης υψηλής απόδοσης και της συνδυαστικής χημείας με την υπόσχεση τους για μια φαινομενικά ανεξάντλητη προμήθεια από λίστες ενώσεων συνέβαλε σημαντικά σε αυτό το φθίνον ενδιαφέρον για την εξέταση φυσικών προϊόντων από τη φαρμακευτική βιομηχανία. Η ανθεκτικότητα των παρασίτων στα υπάρχοντα φάρμακα και το υψηλότερο κόστος τους δικαιολογεί την αναζήτηση νεότερων μορίων φαρμάκων. Η προέλευση πολλών αποτελεσματικών φαρμάκων βρίσκεται στις πρακτικές της παραδοσιακής ιατρικής και εν όψει αυτού αρκετοί ερευνητές έχουν αναλάβει μελέτες για να αξιολογήσουν κλινικά τα φαρμακευτικά φυτά ως προς την προκλινική ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τους.
Η αγορά φυσικών προϊόντων αναπτύσσεται συνεχώς με αυξανόμενο ρυθμό, κυρίως ως διατροφικά, συμπληρώματα διατροφής, κοσμοσκευάσματα, χημειοπροληπτικά και ως φυτικά φάρμακα. Αυτές οι θεραπείες θα πρέπει να δίνουν έμφαση σε καλά ελεγχόμενες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές για να αποδεικνύεται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα και θα πρέπει να ακολουθούνται οι απαραίτητες οδηγίες προκειμένου να εναρμονιστεί η χρήση βιοδραστικών φυσικών προϊόντων.
Επί του παρόντος, υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και τις κλινικές δοκιμές για τη συνταγογράφηση φυσικών προϊόντων στη θεραπεία. Συνειδητοποιώντας την ανάγκη τεκμηρίωσης αυτής της γνώσης που αποκτήθηκε από πρόσφατους ερευνητές, ο παρών τόμος “Efficacy, Safety & Clinical Evaluation-II” της σειράς βιβλίων με τίτλο “Comprehensive Bioactive Natural Products” παρουσιάζει 23 κεφάλαια που συζητούν τις θεραπευτικές δυνατότητες ενός μεγάλου αριθμού βιοενεργών φυσικών προϊόντων φυτικής / ζωικής προέλευσης που έχουν διερευνηθεί παγκοσμίως. Μερικά από τα ενδιαφέροντα κεφάλαια που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον τόμο είναι: Προοπτικές αποτελεσματικότητας, ασφάλειας και κλινικής αξιολόγησης βιοδραστικών φυσικών προϊόντων. Η σύγχρονη εφαρμογή της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής, indigo naturalis ως εναλλακτική θεραπεία στη κοινή ψωρίαση. Ανάπτυξη θεραπειών κατά της αγγειογένεσης για τη θεραπεία του καρκίνου από κινεζικά φαρμακευτικά βότανα. Φλεγμονή και μεσολαβητές. Σύσταση για αναφορά τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών βοτανικών παρεμβάσεων, CONSORT για δοκιμές φυτικής ιατρικής. Μελέτες διαλογής αγχολυτικής δραστηριότητας σε εκχυλίσματα λίγων φαρμακευτικών φυτών. Προνυμφοκτόνος και αντιμικροβιακή δράση των σπόρων του Annona cornifolia. Αντικαταθλιπτική δράση των εκχυλισμάτων τριών ειδών Hypericum που προέρχονται από την Κίνα. Κυτταρολυτικές και τοξικές επιδράσεις της οστρεολυσίνης, μιας πρωτεΐνης από το μανιτάρι oyster mushroom (Pleurotus ostreatus). Αντιοξειδωτικές, αντιεκκριτικές και γαστροπροστατευτικές δραστηριότητες από το Leiothrix fiavescens. Αξιολόγηση της ανοσολογικής ισχύος και της ασφάλειας του αδρανοποιημένου ανοσοενισχυτικού εμβολίου κατά της χλαμυδίωσης σε βοοειδή γαλακτοπαραγωγής. Φαρμακοκινητική των δραστικών συστατικών του εκχυλίσματος Rhodiola rosea SHR-5. Μελέτες μεταβολισμού και φαρμακοκινητικής κουμαρινών. Η ναρινγκίνη και η αγλυκόνη της, έρευνα και διαχείριση. Βιομετασχηματισμός φαρμάκων, Πράσινο τσάι, μοριακοί στόχοι στην πρόσληψη γλυκόζης, στην φλεγμονή και στις οδούς σηματοδότησης της ινσουλίνης. Ευφορικά φυτά ως μαλακιοκτόνα και ιχθυοκτόνα.
Οι μελέτες που περιλαμβάνονται είναι πιθανό να οδηγήσουν σε περαιτέρω έρευνες προς αυτή την κατεύθυνση και ελπίζουμε ότι αυτή η δημοσίευση θα προσελκύσει παγκόσμιο κοινό ερευνητών και ακαδημαϊκών συμμαχικών κλάδων που ασχολούνται με την αναζήτηση νέων φαρμάκων από φυσικούς πόρους.
V.K.Gupta
Jammu, India
Περιεχόμενα